Hàng năm, cứ mỗi độ Xuân về, đồng bào các dân tộc Hà Giang tưng bừng với các lễ hội như: Gầu tào của người Mông, cúng thần rừng của người Dao. Đặc biệt “Lễ hội Xuống Đồng” là một trong những lễ hội đặc sắc của dân tộc Tày.Đây là một trong những lễ hội độc đáo, diễn ra vào tháng giêng âm lịch hàng năm.Lễ hội có gì đặc biệt? Cùng tìm hiểu ngay sau đây nhé!
Lễ hội Xuống Đồng là một trong những lễ hội đặc sắc của dân tộc Tày Hà Giang
Lễ hội xuống đồng là gì?
Hàng năm, sau dịp Tết Nguyên đán khắp các bản làng của người dân tộc Tày ở Hà Giang lại nô nức tổ chức Lễ hội xuống đồng còn gọi là lễ hội Lồng Tồng. Lễ hội mang dấu ấn tín ngưỡng phồn thực. Đây là hoạt động tín ngưỡng cầu mưa thuận gió hòa, cây cối tốt tươi, mùa màng bội thu. Là dịp để người Tày tri ân trời đất, tổ tiên dòng họ, ông, bà, cha, mẹ. Ý nghĩa của lễ hội để cảm tạ công ơn những người đã khai phá ra mảnh ruộng đầu tiên và truyền dạy việc nuôi trồng, cấy hái. Cảm tạ trời đất mưa thuận gió hòa tạo nên những sản vật quý giá để nuôi sống con người.
Lễ hội xuống đồng được tổ chức ngày nào?
Lễ hội Lồng Tông được người dân coi là lễ hội quan trọng bậc nhất. Được tổ chức vào những ngày đầu năm mới. Tùy theo từng địa phương, có thể tổ chức trùng ngày hoặc mỗi nơi tổ chức một ngày. Thời gian từ mùng 4 tết đến hết ngày mùng 10 tết. Lễ hội chỉ diễn ra một ngày, khi đó người Tày lại nô nức kéo nhau xuống các cánh đồng để thực hiện các nghi thức truyền thống. Với mong ước về một năm mới mùa màng bội thu, cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Từ trước đến nay, lễ hội xuống đồng thường được tổ chức ở những cánh đồng to nhất hoặc bãi đất bằng phẳng đẹp nhất trong bản làng. Vị trí tổ chức lễ hội phải ngay trung tâm, thuận lợi cho việc đi lại, vui chơi của dân bản.
Lễ hội xuống đồng có từ khi nào?
Lồng Tồng hay còn gọi là Lồng Tông có nghĩa là “xuống đồng”. Từ xa xưa, người Tày đã sinh sống gắn bó với thiên nhiên, ruộng đồng và nương rẫy. Vì vậy các phong tục, tập quán của họ luôn mang đậm nét văn hóa truyền thống. Cũng giống như nhiều lễ hội của các dân tộc khác. Lễ hội xuống đồng có hai phần gồm phần lễ và phần hội. Phần lễ là cúng tế trời đất với mục đích là tạ ơn thần thánh cho mùa màng bội thu. Việc tổ chức lễ hội mang nhiều yếu tố của tín ngưỡng. Cầu mong mùa màng tươi tốt, mưa thuận gió hoà, năm mới làm ăn thuận lợi.
Do lễ hội mang tính chất cộng đồng. Nên mỗi địa phương chuẩn bị đồ lễ để dâng lên các vị thần linh. Mâm lễ thể hiện tất cả những khát vọng về cuộc sống ấm no, hạnh phúc, sinh sôi nảy nở, mong mọi điều an lành… Nên mâm lễ được chuẩn bị vô cùng tỉ mỉ.
Mâm lễ gồm những gì?
Trong phần lễ đại diện bản làng sẽ chuẩn bị một mâm cỗ cúng gồm thủ lợn, gà, xôi, bánh chưng Tày và các loại bánh dày, bánh khảo, cơm lam, xôi ngũ sắc… Mâm lễ thể hiện sự đảm đang, khéo léo của phụ nữ Tày trong việc nội trợ, nấu nướng. Trên mỗi mâm lễ đều có chiếc bánh hình bông hoa nhiều màu sắc và hai quả còn.
Lễ hội nhảy lửa là một nét sinh hoạt văn hóa tâm linh. Thể hiện sức mạnh phi thường của người dân Pà Thẻn. Họ dám đương đầu với nguy hiểm, xua đuổi tà ma, bệnh tật. Đây cũng là lễ hội để tạ ơn trời đất đã cho một mùa vụ bội thu. Cùng HaGiang Foods tìm hiểu nét độc đáo của lễ hội này nhé!
Hoàng Ngọc Ánh
Lượt xem: 407
Phần lễ
Sau khi đã chuẩn bị đầy đủ mâm lễ cúng. Người chủ lễ thường là thầy Tào, hoặc thầy Mo. Thầy mo đứng trước mâm lễ của bản khấn tạ ơn trời đất, thần linh đã phù hộ cho dân bản. Khấn xong, “thầy mo” vẩy nước ra xung quanh, ngụ ý là mong trời ban mưa. Người dân xúm lại, hứng lấy những giọt nước tượng trưng cho may mắn. Khi vẩy nước xong, lại lấy hạt giống từ các mâm lễ vãi ra xung quanh. Dân bản lấy hạt giống ấy trộn với hạt giống nhà mình chọn gieo cấy.
Sau lễ cúng thần linh, trời đất. Ban tổ chức sẽ chọn ra một người cày giỏi nhất, đại diện cho người dân trong bản. Thanh niên này sẽ cày đường cày đầu tiên như một sự lấy may, suôn sẻ cho vụ mùa của năm đó. Còn phụ nữ thì trổ tài thi cấy. Sau các lễ thức đó, dân bản cùng nhau phá cỗ. Nâng chén rượu chúc tụng nhau khỏe mạnh, may mắn, thóc lúa đầy nhà, lợn gà đầy sân…
Thi cấy thể hiện nét đẹp đậm đà bản sắc của lễ hội xuống đồng
Phần hội
Phần lễ kết thúc, cũng là lúc diễn ra phần hội. Mở đầu là trò chơi ném còn. Đây là hoạt động đông vui nhất, thu hút nhiều người tham gia nhất. Trên sân đã dựng sẵn một cây nêu bằng cây tre mai thẳng, cao chừng 15-20m, ngọn uốn thành vòng tròn, lấy giấy hồng dán kín vòng tròn và vẽ lên một hồng tâm, hai mặt đề chữ Nhật – Nguyệt, tượng trưng cho mặt trời và mặt trăng.
Quả còn được chuẩn bị sẵn từ trước. Quả còn có nhiều múi, mỗi múi một màu và có tua ngũ sắc, bên trong được nhồi cát và các loại hạt giống lúa, ngô, đậu,… Trò chơi này đòi hỏi cả sức khỏe và sự khéo léo. Những quả còn được các nam thanh nữ tú thi nhau ném lên vòng tròn trên ngọn cây nêu.
Khi quả còn xuyên thủng hồng tâm của vòng tròn, là âm dương đã giao hòa, cuộc sống sẽ sinh sôi, mùa màng sẽ bội thu. Người ném trúng hồng tâm đầu tiên sẽ được trao giải thưởng. Được coi là điềm may mắn trong cả năm, được thần linh phù hộ.
Tuy nhiên, khi tung còn không trúng vòng tròn, xuyên thủng hồng tâm thì dân bản không vui, vì theo quan niệm đó là điềm báo một năm mới không thuận lợi. Đây là nét đặc sắc mà chỉ dân tộc Tày mới có. Thông qua hoạt động tung còn ngày xuân còn là dịp để nam, nữ thanh niên trao gửi tâm ý với nhau, vì thế nhiều đôi trai làng, gái bản đã nên duyên vợ chồng từ những dịp tung còn trong ngày hội xuân…
Các trò chơi diễn ra trong lễ hội xuống đồng
Các hoạt động trong lễ hội Lồng tồng còn có trò chơi kéo co, múa sư tử, đi cà kheo, đẩy gậy, bắn nỏ và giao lưu văn nghệ như hát then, hát cọi… Ở mỗi loại hình trò chơi dân gian này đều phản ánh sâu sắc sự tài hoa, khát vọng của người Tày đối với các đấng siêu nhiên. Trong Lễ hội Lồng tông cổ xưa không thể thiếu hát then, hát sli, lượn.
Đêm về những câu hát theo lối đối đáp của đám con trai, con gái để cầu mùa, chúc mừng dân bản mọi điều tốt lành. Lời hát mượt mà, sâu lắng vừa là lời chúc mừng năm mới, vừa là lời dặn dò công việc cấy hái của nhà nông. Thể hiện tri thức dân gian về mùa vụ và cả những mong ước về một mùa màng no ấm.
Trò chơi kéo co tạo không khí đông vui náo nhiệt cho lễ hội
Ý nghĩa của lễ hội xuống đồng của người Tày Hà Giang
Lễ hội xuống đồng là một hình thức sinh hoạt văn hoá dân gian mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc. Thể hiện khát vọng của người dân trong sự hòa hợp trời đất, âm dương. Cầu mong cho con người khoẻ mạnh, cuộc sống no đủ, vạn vật sinh sôi… Những trò chơi trong lễ hội thể hiện nét đẹp tâm hồn phong phú, gắn với thiên nhiên, gắn với những tập tục văn hoá lâu đời của cư dân lúa nước.
Lễ hội xuống đồng của dân tộc Tày Hà Giang là một trong những nét văn hoá độc đáo. Góp phần làm phong phú kho tàng văn hoá các dân tộc Việt Nam. Đây là dịp để người dân hội tụ giao lưu văn hoá, tình cảm. Nhờ đó tăng thêm sự hiểu biết, đoàn kết dân tộc. Qua đây ôn lại truyền thống của quê hương, đất nước, khơi dậy niềm tự hào truyền thống dân tộc. Lễ hội tạo điều kiện để các hoạt động văn hóa, văn nghệ, các trò chơi dân gian phát triển. Góp phần xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.
Rau dớn được biết đến là một loại đặc sản vùng rừng núi. Ngoài việc chế biến các món ăn ngon phục vụ ẩm thực, rau còn đóng vai trò như một vị thuốc có tác dụng giải nhiệt, lợi tiểu, ngăn ngừa bệnh lý và rất tốt cho phụ nữ mang thai. Cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây nhé!
Hoàng Ngọc Ánh
Lượt xem: 537
Đến Hà Giang những ngày đầu năm mới, du khách sẽ được hòa mình trong không khí sôi động của lễ hội xuống đồng. Đặc biệt người dân nơi đây chất phát, thật thà hứa hẹn một hành trình đầy thú vị. Hãy đến với HaGiang Foods để khám phá những điều mới lạ và những kiến thức bổ ích nhé!
Tiếp tục đọc
Chia sẻ nếu bạn thấy hữu ích:
Hà Giang Foods
Kết nối với mình qua
Với một lòng nhiệt thành sâu sắc, chúng tôi muốn mang hương vị truyền thống của các đặc sản Hà Giang, nét đẹp của thiên nhiên và con người nơi địa đầu Tổ quốc đến mọi miền đất nước.
